به تپه ای که به صورت دستاریز بر روی سازه یک آرامگاه مهم مربوط به شاه و یا دیگر درباریان ایجاد می‌شود تومولوس می نامند
شکل گیری یک تومولوس چگونه است؟
ابتدا باید بدانیم اندیشه فکری اعتقادی در پشت ساخت تومولوس چیست:
همانا در گذشته دور بنابر جایی ماندن سازه های هرم مانند و یا مخروطی اعتقاد بر این بود جهت رسیدن روح به آسمان و یا در کنار خدایان و خداوند باید جمع انرژی صورت گیرد و بهترین سازه های هندسی جهت تمرکز انرژی همانا سازه های مخروطی و هرمی شکل هستند
بنابراین اعتقاد تومولوس ها و یا نیایشگاه های مخروطی شکل گرفتند که امروزه کماکان در ساخت گنبد های انواع نیایشگاه‌ها شاهد این امر مهم هستیم
برای شکل گیری ابتدا در کف زمین و یا بر روی سطح سازه ی آرامگاه بنا شده و سپس با ریختن حجم زیادی از خاک سازه پنهان و به شکل یک تپه که تومولوس می نامیم باقی می ماند
آیا در ایران تومولوس وجود دارد؟
در طول سالیان دراز ای که مشغول به پژوهش بودم انگشت‌شمار چنین سازه هایی مشاهده شد
اول : در استان خراسان درگز که پیش از انقلاب تخلیه شده بود
دوم : استان همدان اسدآباد نیز یک تومولوس مشاهده شد دوران سلوکی تخلیه در دهه60
سوم : استان اردبیل بین اردبیل و سراب نیز تومولوس تخلیه شده مشاهده شده است
چهارم : استان ایلام بعد از روستای زنجیره یک مورد تومان و تخلیه شده توسط فرانسوی ها مشاهده شد
پنجم : استان خوزستان مسیر بهبهان نیز موردی تخلیه شده توسط انگلیسی ها مشاهده شده
تعداد بسیار زیاد دیگری و اینها برخی از تومولوس های مشاهده شده و تخلیه شده در کشور عزیزمان ایران است
پس درپایان به این نتیجه میرسیم که تومولوس با گورتپه متفاوت میباشد و هر کدام برای خود معنا و مفهوم دیگری دارند
